სიმბოლოთა ენა უნივერსალურია და მოიცავს მრავალშრიანი ინფორმაციის მთელ კომპლექსს. სიმბოლო, როგორც თვითგამოხატვის ზუსტი, კრისტალური საშუალება, თავისი არსით, შინაგან (ინტენსიურ და თვისობრივ) ცხოვრებას ეთანადება გარე სამყაროს (ექსტენსიურისა და რაოდენობრივის) საწინააღმდეგოდ. ამდენად, იგი ღირებულებით საზრისს სძენს ან უმატებს ობიექტს თუ მოქმედებას.
ამ თვალსაზრისით სახელმწიფო სიმბოლიკა უმნიშვნელოვანესი, ძალზე ღრმა ფსიქო-ემოციური, ისტორიულ-გენეზისური და სემანტიკური დატვირთვის მქონეა. მისი საშუალებით სახელმწიფო დაშიფრულ ენაზე მიანიშნებს სხვა ქვეყნებს იმის შესახებ, ვინ არის და რა კავშირში სურს ყოფნა დანარჩენ მსოფლიოსთან. ის, ვინც სახელმწიფო სიმბოლიკაზე მუშაობს, ვფიქრობ, უნდა ფლობდეს ცოდნას იმ ისტორიული გენეზისის შესახებ, რომელიც მისი ერის სასიცოცხლო ინდივიდუალობას წარმოადგენს, რომ შემდეგ სიმბოლოში გაამჟღავნოს. ის ძირითადი კრიტერიუმები, რომლითაც სარგებლობენ ჩვენი სახელმწიფო ატრიბუტიკის ამჟამინდელი შემქმნელები, სრულიად არ აღმოჩნდა საკმარისი საიმისოდ, რომ ქართული სახელმწიფოებრიობის იდეის ადექვატური ატრიბუტიკა შექმნილიყო. გვაქვს ჩვენი მოკრძალებული აზრი სახელმწიფო ატრიბუტიკის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს სიმბოლოზე _ დროშაზე.
დღევანდელი ქართული სახელმწიფო დროშის შესახებ ბევრი საკამათო აზრია გამოთქმული. ახლა უკვე აშკარაა დროშისადმი არაერთმნიშვნელოვანი, მაგრამ, ზოგადად, მაინც უარყოფითი დამოკიდებულება.
აქვე ვიტყვით, რომ ჩვენი სახელმწიფოებრიობის პირველსავე წლებში სპონტანურად გაჩენილი პოლიტიკური სიმბოლიკა ძალზე საინტერესო მასალას იძლევა თავად ჩვენს მზაობაზე ახალი სახელმწიფოს შექმნის თუ შენების საკითხში.
დავიწყოთ იმით, რომ თითოეულ სიმბოლოს თავისი დრო-სივრცული ყოფიერება, ქრონოტოპი აქვს. ამ თვალსაზრისით, ჩვენი ამჟამინდელი დროშა ძალზე რთული მოცემულობაა. იგი მსოფლიოს ამცნობს `მე ვიყავი!~ და სრულიად არაფერს გვეუბნება ერის აწმყოზე, მითუმეტეს, ერის ორიენტაციაზე მომავალში.
სიბრტყის ის პატარა ნაჭერი, რომელსაც ქართულ ალამს ვუწოდებთ, სრულიად ამომწურავ პასუხს იძლევა შეკითხვაზე, რამდენად წილნაყარი ვართ სინათლესთან, როგორც შემოქმედებით საწყისთან, როგორც წყვდიადში დაბადებულ გარკვეულობასთან.
სინათლე წყვდიადის პირმშოა. იგი წყვდიადიდან `"ქმნის" ისტორიას და ამით გარკვეულობა შეაქვს იმ ირაციონალურ წიაღში, რომელშიც და რომლიდანაც თვითონვე იშვა როგორც ირაციონალურის მაფორმებელი "საქმედ", "სი-კეთ-ედ", ამდენად, ისტორიად. სინათლეს შემოაქვს სამყაროში დროითი პარამეტრიც, რაც, თავის მხრივ, ისტორიულობაში მოაქცევს სამყაროს დინებას. აი, ამ აზრით ქრისტიანულ მსოფლგანცდაში სინათლე დაკავშირებულია შემოქმედებით საწყისთან, ღვთის შემოქმედებით ნებასთან. და რამდენადაც შემოქმედება ადამიანური მოღვაწეობის ასპარეზიცაა, ადამიანი მხოლოდ ამდენად არის "ხატი და მსგავსი" ღმრთისა. ასე, რომ შემოქმედება ადამიანის პრივილეგიაცაა და მისი უმთავრესი მოვალეობაც. აქედან რთული არ არის იმის გააზრება, რომ პასუხისმგებლობა ამ შემოქმედებაზე თავად ადამიანის ტვირთია და სწორედ მისი სულიდან აღმოცენდება ის "საქმე', რომელიც შემდეგ ისტორიად ყალიბდება. ამ სულის მოძრაობები აისახება სიმბოლოში, რომელსაც შემდეგ ცნობიერად თუ არაცნობიერად ვაგებთ, როგორც საკუთარი სულის ისტორიის ნიშანს. ასე იბადება დროშაც, ღერბიც, ჰიმნიც. თითოეული მათგანი ასახვაა ჩვენივე სულიერი ცხოვრების დინამიკისა და მას ჩვენი, როგორც შემოქმედი სუბიექტის, უტყუარი ნიშანი ადევს.
კაცობრიობის აზროვნების ისტორიაში ფერის ფენომენის ონტიური საფუძვლის მოძიების ორი კლასიკური მოდელი არსებობს:
_ ფერი განიხილება, როგორც სინათლის შემადგენელი კომპონენტი და მიიღება რთული _ თეთრი სინათლის დისპერსიისას (დაშლისას) მონოქრომატულ სინათლედ, ანუ კონკრეტული ფერის სინათლედ.
_ და მეორე: ფერი განხილულია, როგორც წყვდიადისა და ნათლის ზღვრული ურთიერთობის ნაყოფი, მათი, გარკვეული აზრით, "შერწყმა", რაც "შობს შვილს" _ ფერს.
პირველი მოდელი "გენეტიკურად" ქრისტიანული მსოფლმხედველობიდან ამოდის და მეცნიერულად გაფორმებულ სახეს უდიდეს მოაზროვნესთან _ რაციონალისტ ნიუტონთან _ პოულობს. წარმოდგენა მეორე მოდელზე მითოლოგიური მსოფლგანცდიდან ყალიბდება და ახალ დროში სრულიად თავისებურ ინტერპრეტაციას იძენს გოეთეს "ფერთა თეორიაში".
ქართულ ზეპირსიტყვიერებაში შემორჩენილი ნიმუშების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, აქ, ძირითადად, სამი ფერი დომინირებს _ შავი, წითელი, თეთრი. თუმცა, აქვე ვიტყვით, რომ არც ერთ მათგანს არ მოეპოვება წმინდა ფერითი ესთეტიკური დატვირთვა. სამივე "ფერი" წარმართის მსოფლგანცდაში გარკვეული სამი სულიერი არსის "მიწიერი" სახეებია. თეთრისა და შავის, ბნელისა და ნათლის ურთიერთობის ნაყოფია წითელი. ეს არ ნიშნავს, რომ სხვა ფერი წარმართის წარმოსახვაში არ ფიგურირებდა. წითელი ამ შემთხვევაში სიმბოლურად მთელი იმ ფერადოვნების აღმნიშვნელი იყო, რომელიც მოექცა შავსა და თეთრს შორის. წითელი მითოსურ მსოფლგანცდაში სიმძაფრითაა დატვირთული. იგი თავის თავში სიცოცხლის ყველა მეტამორფოზას, ამდენად, ყველა ფერსაც მოიცავს. საკმარისია, შედარებისათვის მოვიყვანოთ ქრისტიანული ლეგენდები, რომ ნათელი გახდება, როგორ იშლება "წითელი" ფერითი სიმბოლო მრავალფეროვან პალიტრად. და თუ არქაულ სიმბოლიკაში ძალმოსილებით წითელსა და თეთრ ფერებზე შავი მძლავრობს, ქრისტიანული თქმულებების მიხედვით, ასეთ შინაარს თეთრი იძენს _ თეთრი, როგორც ირაციონალურ წიაღში შემოქმედის ნებით დაბადებული ნათელი, გარკვეულობა. თეთრი ფერის სწორედ ამგვარი გააზრება იმ პირველად სინათლეს უკავშირდება, რომლითაც "დაბადების" თანახმად იქსოვება სამყარო. "თეთრი", ნათელი, გარკვეული, "სტრუქტურამოპოვებული" _ ამით უპირისპირდება ბნელს, შავს ირაციონალურს. აი, ამ საფუძვლიდან ხდება ქრისტიანობაშიც ზნეობის, როგორც შემოქმედების ეთიკური წინამძღვის გააზრება. ზნეობა იშლება იქ, სადაც გარკვეულობა გამარჯვებას მოიპოვებს ირაციონალურ წიაღზე. ამდენად, ზნეობა არ შეიძლება შავ ფერს უკავშირდებოდეს. თეთრი კონსტრუირებადი შემოქმედებითი საწყისია, რომელიც თავის თავში ინტეგრირებული სახით მოიცავს ყველა ფერით მეტამორფოზას. შავი კი იმთავითვე წიაღია, რომელშიც ნათელი, თეთრი, გარკვეულობა უნდა ჩაისახოს. ამდენად, სრულიად აშკარაა, რატომ უკავშირდება ზნეობა, სიწმინდე, სულიერება, ქრისტიანობის მიხედვით, თეთრ ფერს და რატომ გაიაზრება უარყოფითი ზნეობრივი დატვირთვის მქონე სიმბოლოს შავი. და თუ მითოსური "შავი-წითელი-თეთრი" აგებს ქართულ _ და არა მხოლოდ ქართულ _ კოსმოგონიას, ქრისტიანულ მსოფლგანცდაში მხოლოდ თეთრი, ნათელი აფორმებს შემოქმედებითად სამყაროს და, ამდენად, ზნეობრივ ტვირთსაც კი კისრულობს.
აშკარაა, რომ საქართველოს ამჟამინდელი დროშა თავის ფერითი სისტემით არქაული, მითოსური კოსმოგონიის ფერადოვანი ინტერპრეტაციაა. იგი 20-იან წლებში დემოკრატიულმა საქართველომ აირჩია სახელმწიფოებრივ სიმბოლოდ. ისიც აშკარაა, რომ 20-იან წლებში ქართული სამყარო ცნობიერების ეთნო-მითოლოგიური განზომილებით ცხოვრობდა ზეისტორიულ სიბრტყეზე. ისტორიულობის შეგრძნების, დროითი განზომილების შეგრძნების გარეშე, აწმყოსა და მომავლის, როგორც ისტორიის შემოქმედი ძალების, განცდის გარეშე. ის საქართველოც მხოლოდ მკაცრმა ისტორიულმა სინამდვილემ განსაზღვრა, როგორც ისტორიის ინფანტილური სუბიექტი. ეს ინფანტილიზმი სრულიად ცალსახად გამოკრისტალდა მის სახელმწიფოებრივ სიმბოლიკაში, სახელმწიფო დროშის სემანტიკის ერთადერთ _ დროში ჩარჩენილ ეთნო-მითოლოგიურ პარამეტრში. ამ დროშის კომპოზიციური აღნაგობა აშკარად ამბობს, რომ მისი მფლობელი იქ არ მოხდა, სადაც სურდა, მოხვედრილიყო. მისი სასურველი "ადგილი' წარსულშია. იგი ძალზე უსუსურია `რაციოთი~ აწყობილი სამყაროსთვის და დროშაზე შავი ლაქით ვერტიკალური კომპოზიციური სიბრტყის დაბოლოება მისი ცხოვრების გარდაუვალი კრახის მაჩვენებელია. აქ სიმბოლოების ენისთვის დამახასიათებელი ერთგვარი იდუმალი წინათგრძნობით არის მოცემული ის დრამა, რომელიც ამ ხალხს უნდა გადახდეს. მითოსური ფერითი გააზრება, რომელიც დროშის კომპოზიციურ სიბრტყეზეა (უნებურად _ ფარული წინათგრძნობის ძალით) არათუ პესიმისტური, არამედ ტრაგიკულია. მისი კომპოზოცია დარღვეულია ფერთა განლაგებითაც, ფერით ლაქების რაოდენობრივი მახასიათებლითაც. შინდისფერი, რომელიც დროშის მთელ სიბრტყეს მოიცავს, შავნარევი წითელია. იგი არ არის ფერი, ნახევარტონია, რომელიც მხოლოდ შავმა უნდა შეკრას კომპოზიციურად და კრავს კიდეც. ამდენად, შავთან და თეთრთან კონტექსტში შინდისფერი ერთადერთი მეტყველი ლაქაა და ისიც _ მოქმედებისაგან დაცლილი, შინაგან ექსპრესიას მოკლებული, ირაციონალურის წიაღში მიბრუნებული.
90-იანი წლების საქართველოც, ნებით თუ უნებლიეთ, აღმოჩნდა ამ ისტორიულ კატაკლიზმებში, რომელიც მას დრომ შესთავაზა. ახალი ისტორიული დრამა, რომელიც ჩვენ თვალწინ თამაშდება, თამაშის საკმაოდ რთულ წესებს სთავაზობს ქართულ სინამდვილეს. იგი აუცილებლად უნდა დაბრუნდეს დროის ისტორიულ სიბრტყეზე, როგორც "აქ" და "ახლა" არსებული სახელმწიფო. ქართულმა მენტალიტეტმა "აქ" და "ახლა" უნდა მოახერხოს თამაშის წესების შემუშავება, როგორც ზრდასრულმა სუბიექტმა. ის განზომილებანი, რომელსაც თანამედროვე სამყარო სთავაზობს ჩვენს ქვეყანას, ძალზე შორსაა კლასიკურ-მითოსურისაგან.
და თუ ჩვენ ვხედავთ იმასაც, რომ "ახლაც" "ვართ" და მომავალშიც გვსურს დანარჩენ მსოფლიოსთან ერთად ყოფნა იმ წესების გათვალისწინებით, რომლებიც დღევანდელი მსოფლიოს მომავალს ემსახურება, მაშინ მსოფლიოს ამის შესახებ, უპირველესად, ჩვენი სახელმწიფოებრივი სიმბოლოების საშუალებით უნდა ვაცნობოთ.
ფერები, რომლებიც ნებისმიერი დროშის სიბრტყეზეა განლაგებული, ნიშან-სიმბოლოთა ხასიათის მქონეა. იგი დიდი ემოციური მუხტის შემცველია, რომელსაც ხელეწიფება, ადამიანის (ერის, სახელმწიფოს) "კულტურული ბიოგრაფიის" იმ სიმებს შეეხოს და, როგორც იუნგი იტყოდა, გააცოცხლოს ის კონკრეტული "არქეტიპი", რომელიც კაცობრიობის "დალექილ ქანებში" ჩარჩენილა, როგორც მისი კულტურული ცხოვრების უტყუარი ნიმუში. ფერი, თავისი პოლისემანტიკური ხასიათით სრულიად ცოცხალი ნიშნის ფუნქციას ასრულებს.
"გორგასლიანი" დროშის (თეთრ ფონზე მუქი წითელი ჯვრითა და ოთხი პატარა ჯვრით) სახით ჩვენ, მართლაც, გვაქვს ნიშან-სიმბოლოთა უკეთილშობოლესი ხატი _ ხატი გარკვეულობისა, ზნეობის, ძლევისა, ჭეშმარიტებისაკენ ნებელობითი სვლისა. მაგრამ მიუხედავად "გორგსლიანი" დროშისადმი ჩვენი სიმპათიისა, ეს დროშა თავისი სემანტიკით გარკვეული აზრით, ძალიან მძიმე სიმბოლური დატვირთვის მქონედ მიგვაჩნია.
90-იანი წლების საქართველომ, როგორც ჩანს, სამართალმემკვიდრეობის პრინციპის გადაჭარბებული ერთგულებით, ახალი "ქართვლის ბედის" სიმბოლურ გამოხატულობად "მენშევიკური" დროშა აირჩია, თუმცა კი, სწორედ, "მენშევიკური" დროშის სიმბოლური დატვირთვისთვის გააზრებით, აშკარა ხდება, რომ ქართულ სახელმწიფოს არც იმ სამი წლის მანძილზე, 20-იანი წლების დასაწყისში, უცხოვრია "თავისი" ცხოვრებით. მან მხოლოდ იარსება.
დღეს როცა იქმნება ქართული სახელმწიფოებრიობა სიმბოლოს შეცვლას გამართლება აქვს მხოლოდ მაშინ, როცა იგი მიანიშნებს ჩვენი საზოგადოების უშინაგანესი ცხოვრების შეცვლაზე. სიმბოლოში ჩვენი საზოგადოების სულიერი ცხოვრება უნებლიედ ან ცნობიერად უნდა გამოკრისტალდეს. ისევ და ისევ წარსულიდან მზამზარეული სიმბოლოების ამოღება გამართლებულად არ მიმაჩნია.
'გორგასლიანი" დროშის სახელმწიფო სიმბოლოდ გამოცხადება ახალ უხერხულობას ქმნის და, ვფიქრობ, საკმაოდ კურიოზულსაც. ჩვენ ახლა შუა საუკუნეების ქართული სამეფოს სამართალმემკვიდრეებად ვაცხადებთ თავს. თავისთავად, ამ ფაქტში არაფერი იქნებოდა დასაძრახი, მას შემდეგ შვიდი-რვა საუკუნე რომ არ გასულიყო _ ჩვენი ქვეყნის ცხოვრებაში, მართლაც, ის ერთადერთი ეპოქა იყო, როცა ქართველთა სამეფო თუ ქართველი მეფეები მსოფლიო პოლიტიკური კლიმატის შექმნაში რეალურად (ნამდვილად) იყვნენ ჩართულნი და ჩვენც, ალბათ, სწორედ: გვაქვს ნოსტალგია. მაგრამ ვიმეორებ: მას შემდეგ შვიდი-რვა საუკუნე გავიდა, შეიცვალა სამყარო, და რაც უმთავრესია, შეიცვალა სახელმწიფოს არსებობის ფორმა. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ არ წაშლილა საშიშროება, განსხვავებულ ასპარეზზე გავიმეოროთ ჩვენი ახალი სახელმწიფოებრიობის პირველი წლების შეცდომები.
უმთავრესი საშიშროება ეს გახლავთ და არა ფსევდოპრობლემა: ამის გამო დამხვდურის (მასპინძლის, ქართველის) ინტერესებს უნდა გამოხატავდეს სახელმწიფო სიმბოლიკაში ნიშანთა სისტემა თუ სტუმრის (არაქართველის) ინტერესებს. ვფიქრობ, მასპინძლისავე ინტერესებში უნდა შედიოდეს, რომ მისი სახელმწიფო არ აღიქვან, როგორც თეოკრატიული სახელმწიფო, რომლის სახელმწიფოებრივი სივრცე ერთადერთი _ რელიგიური ნიშნით არის შეზღუდული და ამავე ნიშნით აიგება.
ცოტა რამ ჩვენი "გორგასლიანი" დროშის შესახებ: ეს დროშა, მოგეხსენებათ, სრულიად იმეორებს "იერუსალიმის ჯვრის" კომპოზიციას, იმ განსხვავებით, რომ მოზრდილი წითელი ჯვარი იერუსალიმის ჰერალდიკურ სიმბოლოზე შტრიხებითაა ჩაკეტილი. "გორგასლიან-დავითიანზე" კი იგი მთელ ჰორიზონტალურ და ვერტიკალურ კომპოზოციურ სიბრტყეს ფარავს. ამ დროში ისტორია კარგად იციან სახელმწიფო სიმბოლოთა კომისიის წევრებმა, რასაც ადასტურებს ამ საკითხებისადმი მიძღვნილი პარლამენტის უწყებანის 1997 წლის მთელი ერთი ნომერი (#27-28). თითოეული ავტორი დაწვრილებით მოგვითხრობს, თუ სად, როდის, რა ვითარებაში რომელი დეტალი დაემატა ჩვენს თეთრ დროშას და რის დასტურად მოხდა ეს. ერთ-ერთ ასეთ პასაჟად გამოდგება ასეთი ციტატა: "1314 წელს საქართველოს სამეფო ტახტზე ადის გიორგი V ბრწყინვალე (1314-1346). მან ფრთხილი პოზიცია აირჩია ილხინთა სახელმწიფოსთან მიმართებაში. დაუახლოვდა რა პირველ ემირს _ ჩობან ნოინს, შეძლო ქვეყანა პოლიტიკურად გაეერთიანებინა და შემდეგ აღმშენებლობითი საქმიანიბაც დაეწყო. მისი ბრძნული პოლიტიკის ნაყოფი იყო ისიც, რომ 1320 წელს პიპა ქვენიფნეველის ხელმძღვანელობით ეგვიპტეში წარგზავნილმა ელჩობამ იერუსალიმის საკითხი მშვიდობიანად მოაგვარა'. "და მივიდა პიპა წინაშე ნისრელისა, ხოლო მან სიხარულით შეიწყნარა ძღვენი იგი და მისცა კლიტენი იერუსალიმისანი. მივიდა პიპა ზედა საფლავისა ქრისტესასა და შეემთხვივა, ჟამი აწირვინა და ეზიარა და მოილოცნა წმინდანი ადგილნი" ("ქართლის ცხოვრება"). სწორდ ეს წარმატებულად დასრულებული აქტი იყო იმის მიზეზი, რომ ამის შემდეგ მხოლოდ ქართველებს, სხვა ქრისტიანებისაგან განსხვავებით, შეეძლოთ, ცხენზე ამხედრებულები, გაშლილი დროშით, შესულიყვნენ იერუსალიმში. ისტორიკოსთა ერთი ნაწილი, XIV საუკუნის არაბი მემატიანის, ელ-ომარის ცნობებზე დაყრდნობით, აცხადებს, რომ გიორგი ბრწყინვალემ არა მთელი ქალაქი, არამედ მხოლოდ ქართველთა ჯვრის მონასტერი დაიბრუნა. ამ საკამათო საკითხს ამჟამად გადამწყვეტი მნიშვნელობა არ ენიჭება, რადგან მიღწეულმა წარმატებამ სწორედ სახელმწიფო "გორგასლიან-დავითიან" დროშაზე ჰპოვა ასახვა. წმ. გიორგის დროშას (თეთრ ქსოვილზე სრული მართი წითელი ჯვარი) კუთხეებში დაემატა ოთხი მცირე მოტივტივე ჯვარი, რითაც მან ჰერალდიკური "იერუსალიმის ჯვრის" კომპოზოცია გაიმეორა.
ეს გახლავთ თავად ვექსილოლოგიის ისტორიკოსთა "მიგნება" იმის თაობაზე, რომ ჩვენი მეფეები თავიანთი ქვეყნის "აწმყო-ყოფიერების" მეტამორფოზებს აფიქსირებდნენ სახელმწიფო სიმბოლოებზე და არ "იციკლებოდნენ" (მაპატიეთ ვულგარობისთვის) იმაზე, ოდითგანვე ქართველებს რა სახელმწიფო სიმბოლიკა გვქონდა. ვფიქრობ, ისინი გრძნობდნენ სახელმწიფო სიმბოლოების ცოცხალ ძალას და არც სიმბოლოთა შეცვლისა თუ კორექტირებისა ეშინოდათ.
მთელი "პარლამენტის უწყებანის" ხსენებული ნომრის წერილების უმრავლესობა კი მხოლოდ იმის მცდელობას ეძღვენება, რომ როგორმე ერთმანეთი დაარწმუნონ, რამდენად კარგი დროშა ჰქონიათ თავის დროზე ქართველებს და რა `"ნგელოსური მფარველობის" ძალა ჰქონია მას.
უნდა მოგახსენოთ, რომ ნებისმიერ სიმბოლოს, მით უფრო სახელმწიფოებრივს მართლაც უნდა ჰქონდეს ანგელოსური მფარველობის ძალა იმ აზრით, რომ იგი ცოცხალი სიმბოლოს მაგიურ (ქმედით) ფუნქციას კისრულობს მთელ სოციუმზე. ეს იმიტომ, რომ სიმბოლოში კერძო წარმოადგენს ზოგადს (გოეთე), კიდევ იმიტომ, რომ სიმბოლო (მით უფრო, სახელმწიფო სიმბოლო) შესაძლოა განვიხილოთ როგორც ე.წ. პლურალიზმი, რომელიც პრაქტიკულს აერთებს სულიერთან, ადამიანს _ კოსმიურთან, იგი მინიშნებაა ტრანსცენდენტალურზე (გასტონ ბაშლიარი). ამიტომ ბუნებრივია, რომ კონკრეტული სიმბოლოები, მიუხედავად მათი უნიკალური ხასიათისა, კონკრეტულ სახესა და რობას გარკვეული კულტურის საზღვრებში, გარკვეულ სოციალურ ველში პოულობენ. სიმბოლო კონკრეტული დრო-სივრცული ყოფიერების იდეალური კონსტრუქციაა და საკუთარ თავში უნდა მოიცავდეს აზროვნების თუ ყოფიერების სოციო-კულტურულ პარამეტრებს, რომელსაც კონკრეტული ეპოქა, კონკრეტული დრო-სივრცე თუ კონკრეტული სოციო-კულტურული გარემო ქმნის. თავად სიმბოლოთა კონკრეტული სპექტრი კი საშუალებას გვაძლევს, თვალი გადავავლოთ არა მხოლოდ იმ დინამიკას, თუ გარკვეული სოციალური ჯგუფი (მით უმეტეს, ერი) ისტორიული სვლის რომელ კონკრეტულ წერტილში აღმოჩნდება, არამედ იმასაც, თუ რა დამოკიდებულება აქვს არა მხოლოდ საკუთარ ისტორიულ სვლასთან, არამედ სხვათა ისტორიულ ბედთანაც. თუ მაღალფარდოვნებად არ ჩამითვლით, ვიტყვი, რომ დღევანდელმა საქართველომ თავისი წილი პასუხიმგებლობა უნდა იკისროს მსოფლიოს ბედზე და ეს საკუთარი სახელმწიფო სიმბოლიკითაც უნდა დააფიქსიროს.
ამ შესანიშნავმა დროშამ, რომელმაც ანგელოსური მფარველობა გაუწია ქართულ სამეფოს მრავალი ათწლეულების მანძილზე, დიდებულად შეასრულა თავისი საქმე.
დღეს სხვა მოთხოვნებს უყენებს დრო თანამედროვე სახელმწიფოს, მითუმეტეს, თუ ეს სახელმწიფო ახლა იწყებს ფეხის ადგმას სახელმწიფოებრიობის ახალი ფორმით დასახელებულ დედამიწაზე. ჩვენ ეს, ვფიქრობ, უნდა გვახსოვდეს.
ამიტომ ფსევდოპრობლემად მიმაჩნია ის საკითხიც, უნდა იყოს თუ არა უნივერსალური გრაფიკული ნიშანი _ ჯვარი ჩვენს სახელმწიფოებრივ სიმბოლოზე. გააღიზიანებთ თუ არა იგი საქართველოს ფარგლებში და მის გარეთ მცხოვრებ არაქრისტიან ქართველ თუ არაქართველ მოქალაქეებს. ვგონებ, არავინ დაობს იმაზე, რომ ისტორიული ქართული სახელმწიფოებრიობა და ქართული კულტურა მართლაც ქრისტიანულ მსოფლმხედველობაზე, ქრისტიანულ აღმსარებლობაზე იყო დაფუძნებული. საკითხი იმას ეხება, როგორი უნდა იყოს თანამედროვე საქართველო, როგორც სახელმწიფო-თეოკრატიული ქვეყანა, რომელსაც არამც და არამც არ ვაფიქსირებთ კონსტიტუციაში (კანონპროექტში რელიგიის შესახებ ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად არ არის გამოცხადებული) თუ მსოფლიო წესრიგში ურთიერთობის თანადემდროვე ფორმებით ჩართული ქვეყანა, რომელიც მხოლოდ ერთადერთი _ რელიგიური ნიშნით არ ზღუდავს და არ აგებს საკუთარ სახელმწიფოებრიობას, თუმცა კი თავისი ისტორიული წარსულის ნამდვილი და ღირსეული მემკვიდრეა. ზემოთქმული სულაც არ ნიშნავს ეროვნული თუ რელიგიური ტრადიციის უარყოფას. ყურადღების გამახვილება გვინდოდა იმ თემაზე, რომ ისედაც პრეტერიტული ცნობიერების პირობებში (რასაც ხელი, ბუნებრივა, ისტორიულმა გარემოებებმა შეუწყო), რასაც "პარლამენტის უწყებანის" ზემოთხსენებული ნომერიც ადასტურებს, ძალზე სახიფათოა წარსულ სახელმწიფო სიმბოლიკასთან ინფანტილური თამაში. ამან შესაძლოა კიდევ უფრო დააკონსერვოს ის შემოქმედებითი ძალები, რომლებმაც ეს ესაა გამოიღვიძა და ახალ სამყაროში ახლებურ ორიენტირებას ცდილობს. ახალმა სახელმწიფო სიმბოლიკამ უნდა დააკვალიანოს ეს ძალები, საკუთარი თავის რწმენა შესძინოს, უფრო და უფრო გააცოცხლოს თავისი ცოცხალი ქმედების ძალით, თავისი სადა ენით, თავისი უნივერსალურობითა და უნაკლურობით, თავისი არაეგზალტირებადი, ეპიური სიმშვიდით, თავის ანგელოსური მფარველობის ძალით.
ამ წერილში ჩვენ სახელმწიფო ატრიბუტიკის მხოლოდ ერთ ელემენტს _ დროშას შევეხეთ. აქვე ვიტყვი, რომ ჰერალდიკური სიმბოლო _ ღერბი კიდევ უფრო ღრმა და მრავლისმომცველი სემანტიკური დატვირთვის მატარებელია. ფერითი და კომპოზიციური დატვირთვის გარდა იგი გრაფიკულ ნიშანთა და ვექტორ-მიმართულებათა მთელი კომპლექსის შემცველია. ეს ცალკე საუბრის თემაა.
"გორგასლიანი" დროშის სახელმწიფო სიმბოლოდ გამოცხადება ახალ უხერხულობას ქმნის და, ვფიქრობ, საკმაოდ კურიოზულსაც. ჩვენ ახლა შუა საუკუნეების ქართული სამეფოს სამართალმემკვიდრეებად ვაცხადებთ თავს. თავისთავად, ამ ფაქტში არაფერი იქნებოდა დასაძრახი, მას შემდეგ შვიდი-რვა საუკუნე რომ არ გასულიყო _ ჩვენი ქვეყნის ცხოვრებაში. მართლაც, ის ერთადერთი ეპოქა იყო, როცა ქართველთა სამეფო თუ ქართველი მეფეები მსოფლიო პოლიტიკური კლიმატის შექმნაში რეალურად (ნამდვილად) იყვნენ ჩართულნი და ჩვენც, ალბათ, სწორედ ამის გამო გვაქვს ნოსტალგია. მაგრამ ვიმეორებ: მას შემდეგ შვიდი-რვა საუკუნე გავიდა, შეიცვალა სამყარო, და რაც უმთავრესია, შეიცვალა სახელმწიფოს არსებობის ფორმა. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ არ წაშლილა საშიშროება, განსხვავებულ ასპარეზზე გავიმეოროთ ჩვენი ახალი სახელმწიფოებრიობის პირველი წლების შეცდომები.
ლელა იაკობიშვილი
0 коммент.:
Post a Comment